De energiecrisis dwingt ons na te denken over manieren om zuiniger met brandstof te zijn. De snelkookpan kan ons daarbij helpen, maar ook de hooikist. Voor de Volkskeuken schreef ik in 1999 een stukje over de Hooikist. Dat was naar aanleiding van een boekje van Dunamis. Koken met een hooikist is een energiebesparende techniek, waarbij voedsel gaart op een lagere temperatuur dan 100 graden C.

Ook in de afgelopen eeuw dwongen crises mensen tot het zuiniger omgaan met brandstof. Zo werd de hooikist veelvuldig gebruikt tijdens de Tweede wereldoorlog, toen brandstof zeer schaars was. A. Geurts schreef in Oorlogs-kookboek (1940) dat de hooikist, vijfentwintig jaar eerder in vrijwel elk gezin aanwezig en vervolgens wat vergeten, weer een goede dienst kon bewijzen.

Hoe werkt het?

Het is simpel: je brengt het eten aan de kook, laat het een paar minuten goed doorkoken en dan zet je de pan in de hooikist. Hoe lang hij daar moet staan om het gerecht gaar te laten worden is natuurlijk afhankelijk van het gerecht. Het is ideaal voor soepen, pasta en granen. Eigenlijk alles wat in vloeistof gaar wordt. Die massa heb je wel nodig, want anders koelt het gerecht te snel af. Je kunt echter wel veel minder water gebruiken dan je – waarschijnlijk – gewend bent.

Op vakantie maak ik ook dankbaar van deze techniek. Het betekent dat je minder brandstof hoeft mee te nemen en dat is op een trektocht altijd prettig. Als ‘hooikist’ gebruik ik dan een slaapzak of dekens (in een hut). De pan omwikkel ik met theedoeken of een handdoek. Er ontstaat wel wat vocht aan de buitenzijde van de pan en dat wil je liever niet in je slaapzak hebben. Zie als bijvoorbeeld het recept voor Pasta Primavera.

Voor gebruik thuis kun je zelf een hooikist maken. Op internet staan diverse werktekeningen. Een afgeleide van de hooikist is de hooimadam, een met wol of hooi gevulde zak waarin je de pan schuift. Ook daarvoor vind je wel werkbeschrijvingen. Maar voordat je zelf iets gaat maken, kun je best eens uitproberen of deze manier van koken wat voor je is.

Dan volstaan een grote en een kleine handdoek en… een bed. Vouw de grote handdoek een paar maal dubbel, zodat hij ruim groter is dan de pan die je erop wilt zetten. Leg de handdoek in het midden van je bed. Kook je gerecht een paar minuten en plaats de pan op de handdoek. Drapeer de kleine handdoek er zorgvuldig overheen en dek de pan af met je dekbed (of deken).

Hoe lang moet een gerecht garen in de hooikist?

De gaartijd varieert van gerecht tot gerecht. Ook de kamertemperatuur en de grootte van de pan hebben daar invloed op. Als de hooikist op kamertemperatuur is, en je zet er een pan pasta met water in, duurt het garen misschien 2x zo lang als wanneer je het al pruttelend aan de kook had gehouden. Probeer het gewoon uit. Is je pasta na 2x de normale kooktijd in de hooikist nog niet gaar, zet hem er dan een paar minuten langer in. Iets te lang is niet erg. Omdat het gerecht langzaam afkoelt, gaat het garen langzamer. Te gaar wordt het dus niet zo snel. Te lauw misschien wel…

Ook voedsel als rijst, linzen, bonen en graan kun je garen in een hooikist. Omdat die voedingsmiddelen langer moeten koken, komt het hierbij nog meer op de kwaliteit van de hooikist aan. Ik zou dan in ieder geval ook niet te zuinig met water zijn. Waar je pasta voor 2 personen in de hooikist wel in een halve liter water kan garen, heb je voor gerechten die langer moeten garen meer massa, dus meer kokend water nodig. Anders koelt het gerecht te snel af.

Een hooikist wordt ook wel gebruikt om een gerecht heel langzaam te laten garen ‘onder werktijd’. Je plaatst de pan (soep) voordat je naar je werk gaat in de hooikist en haalt hem er ’s avonds weer uit. Je warmt het op en klaar! Of dat een zuinigere manier om te koken is, betwijfel ik. Het is meer een praktische, voor als je na werktijd geen tijd meer hebt om te koken.