Op het tentoonstellingsaffiche staat een klein schilderij afgebeeld, voorstellende een takje met kruisbessen. Dit werkje van Adriaen Coorte, uit 1701, is eigenlijk helemaal niet representatief voor de tentoonstelling ‘Het Nederlandse stilleven’ (nog tot 19 september in het Rijksmuseum). Het merendeel van de geëxposeerde werken is veel uitbundiger.

Hele groentekramen zijn uitgestald, complete bloementuinen in een vaas geschikt. Fraaie schelpenverzamelingen zijn uit de kast getrokken en de buit van de jacht met trots gepresenteerd. Op een schilderij van Joannes Fyt uit 1652 zijn de patrijzen, kwartels, verse vijgen en artisjokken zo levensecht dat je ze van het doek zou willen pakken. Watertandend sta je voor de harde kaas, olijven, brood, peren, noten en wijn op een werk van Floris van Dijck uit 1615.

Je gaat je ongemerkt afvragen of de met zorg bijeen geplaatste etenswaren allemaal smaakvolle combinaties opleveren. Brood met ham en hazelnoten? In 1635 geschilderd door Willem Claesz Heda. Oesters met rozijnen en tamme kastanje? Werk van Clara Peeters. Kreeft, strandkrab en garnalen met pruimen, bramen, citroen, perzik en moerbeien? Met de rode kreeft als stralend middelpunt, in 1644 geschilderd door Adriaen van Utrecht.

Stellig lekker is haring met roggebrood, zoals afgebeeld en verwoord in een geschilderd gedicht, ‘Lof van den Pekelharingh’. Joseph de Bray schilderde dit werk in 1656 op basis van een gedicht van zijn oom, de arts en theoloog Jacob Westerbaen. Het gedicht is een lofzang op de geneeskracht en de goede smaak van de zoute haring:

Een peeckel-haringh blanck, / Swaer-lijvigh, dick en lanck, / Dien ’t hoofd is afgeslagen; / (…) En daer toe dan een stick / Soo groot ghelijck een mick / Van roggen-broodt ghekloven / Is goede medecijn (…).

Deze tekst is gepubliceerd in de Volkskrant van 5 september 1999