Tips voor buiten koken

Koken in de vrije natuur vraagt om een goede voorbereiding en de juiste materialen. Het gaat mij hier te ver om bijvoorbeeld alle voor- en nadelen van verschillende branders op een rij te zetten, maar ik wil je wel een paar tips geven waarmee je buiten uit de voeten kunt.

Brandstof besparen: luwte | windscherm | slaapzak

Vloeistof afmeten: maatstreepjes | thermosfles

Kamp maken: kampeerplek | koken | toilet | (af)wassen

Water: drinkwater | bewaren | smeltwater | dagelijkse behoefte

Uitputting: wat eten | wanneer eten

Vitaminen en mineralen

Brandstof besparen

Je neemt het liefst zo weinig mogelijk gewicht mee en dat geldt ook voor de brandstof. Of je nu kookt op benzine, gas of pertroleum, het is allemaal zwaar.

• 
• Kook bij voorkeur op een luwe plek, in een kuil of ergens achter.
• Gebruik een windscherm, ook al staat er geen wind. De warmte komt dan waar hij wezen moet: bij de pan. Plaats het windscherm zó om de pan en de brander, dat er voldoende zuurstof bij de vlam kan komen. Plaats de opening van de wind af.
• Kort kooktijden in door gebruik te maken van een warme plek om iets na te garen. Een slaapzak kan goede diensten bewijzen. Maak hiermee een soort ouderwetse hooikist. Bescherm je slaapmatje met een hittebestendige ondergrond, bijvoorbeeld eerst een trui en daarop een dik stuk karton, een stapel kranten of een oud stuk schuimfoliematje (dat je op een ander moment als zitmatje kunt gebruiken) en plaats daarop de pan. Dek de pan af met een handdoek en een kledingstuk (een trui of fleece). De handdoek dient om ontsnappend vocht op te vangen, zodat dit niet in je slaapzak terecht komt. Dek het geheel af met je slaapzak. Zelfs een donzen slaapzak kan hier tegen.

Vloeistof afmeten

• In de recepten staan hoeveelheden water aangegeven in deciliters of liters. Liters meet je af met een drinkfles, deciliters met een laplandmok (tot 4 dl) of een transparante drinkfles met maatstreepjes. Zorg dat je één van die twee dus bij je hebt.
• Soms heb je iets meer heet water nodig dan in het recept stond aangegeven. Als je een thermosfles bij je hebt, kun je die vooraf vullen met kokend water. Heb je het water niet nodig, dan kan je dat altijd nog gebruiken voor de afwas of voor een kopje koffie of thee.

Kamp maken*

• Als je de keus hebt, kies dan je kampeerplek dichtbij stromend water en bij een kuil of natuurlijk windscherm. Dan heb je alles bij de hand om lekker te kunnen koken.
• Koken doe je bij voorkeur buiten de tent. Dat is veiliger en prettiger. Veiliger omdat tenten heel kwetsbaar zijn en je zonder dak boven je hoofd nog verder van huis bent, prettiger omdat er bij het koken veel waterdamp vrijkomt, die in je tent condenseert.
• Zoek voor een toilet altijd een plaats ver weg van het water. Uitwerpselen vervuilen onherroepelijk het drinkwater, nu of later. Kies dus ook geen plaatsje in een droogstaande bedding; komend voorjaar loopt daar misschien weer een beek doorheen. Graaf een kuil en dek hem na gebruik goed af. Verbrand het gebruikte wc-papier, behalve als je in een bosbrand-gevoelig gebied bent. Alleen in dat geval begraaf je het wc-papier ook. Maandverband, tampons of condooms begraaf je niet; die neem je maar gewoon mee naar de eerstvolgende vuilnisbak. Het lijkt misschien vies, maar nog viezer is het om een steen op te tillen waar een voorganger zoiets heeft achtergelaten.
• Wassen en afwassen doe je altijd met biologisch afbreekbare zeep en stroomafwaarts van je kampeerplek. Etensresten kan je het beste begraven of in een snel stromende beek gooien. In een klein stroompje blijven ze heel lang zichtbaar liggen en kunnen ze bovendien gaan rotten.

* Soms gelden er voor het gebied waar je doorheen trekt speciale regels met betrekking tot de hygiëne of bescherming tegen wilde dieren. Hou je daar dan aan.

Top

Water

• Drinkwater tap je altijd bovenstrooms van je kampeerplaats. Of je het water zó kan drinken, hangt helemaal af van waar je kampeert. Zit je hoog in de bergen en zijn er geen enge beestjes te verwachten, dan hoef je het water uit stromende beekjes niet te zuiveren.
• Bewaar ongezuiverd water niet te lang, ververs het elke dag.
• Is het water niet direct drinkbaar, dan moet je het zuiveren. Dat kan door het een paar minuten te koken of een filter of een speciaal waterzuiveringsmiddel te gebruiken. Heb je dat niet bij de hand, dan kan je jodium gebruiken: voeg 3-5 druppels toe aan een liter water, laat dat een half uur inwerken en voeg vervolgens een smaakje toe om het drinkbaar te maken.
• Zwakke magen kunnen smeltwater niet verdragen, omdat het zo weinig opgeloste stoffen bevat. Soms maakt een toevoeging van een beetje zout (een halve theelepel per liter) of iets anders dat in het water oplost het water beter te verdragen. Toevoegingen zijn niet nodig als je het water gebruikt om te koken.
• Drink voldoende water gedurende een dag. De dagelijkse behoefte is lastig te geven, omdat die sterk afhangt van de hoeveelheid zweet die je produceert. Je verbruikt 1,5 liter in rust tot wel 10 liter bij zware inspanning in extreem warm weer. Drink dus minstens 2 liter water. Dat mag ook in de vorm van pap, soep, thee of viraminedrank zijn. Koffie kan je beter niet meetellen, want koffie werkt vochtafdrijvend, net als cola en alcohol. Je drinkt te weinig als je niet of nauwelijks plast en je urine bovendien donkergeel ziet en sterk ruikt. Vaak voel je je ook niet zo lekker, als je het zover laat komen: duizelig, misselijk.

Top

Water

• Drinkwater tap je altijd bovenstrooms van je kampeerplaats. Of je het water zó kan drinken, hangt helemaal af van waar je kampeert. Zit je hoog in de bergen en zijn er geen enge beestjes te verwachten, dan hoef je het water uit stromende beekjes niet te zuiveren.
• Bewaar ongezuiverd water niet te lang, ververs het elke dag.
• Is het water niet direct drinkbaar, dan moet je het zuiveren. Dat kan door het een paar minuten te koken of een filter of een speciaal waterzuiveringsmiddel te gebruiken. Heb je dat niet bij de hand, dan kan je jodium gebruiken: voeg 3-5 druppels toe aan een liter water, laat dat een half uur inwerken en voeg vervolgens een smaakje toe om het drinkbaar te maken.
• Zwakke magen kunnen smeltwater niet verdragen, omdat het zo weinig opgeloste stoffen bevat. Soms maakt een toevoeging van een beetje zout (een halve theelepel per liter) of iets anders dat in het water oplost het water beter te verdragen. Toevoegingen zijn niet nodig als je het water gebruikt om te koken.
• Drink voldoende water gedurende een dag. De dagelijkse behoefte is lastig te geven, omdat die sterk afhangt van de hoeveelheid zweet die je produceert. Je verbruikt 1,5 liter in rust tot wel 10 liter bij zware inspanning in extreem warm weer. Drink dus minstens 2 liter water. Dat mag ook in de vorm van pap, soep, thee of viraminedrank zijn. Koffie kan je beter niet meetellen, want koffie werkt vochtafdrijvend, net als cola en alcohol. Je drinkt te weinig als je niet of nauwelijks plast en je urine bovendien donkergeel ziet en sterk ruikt. Vaak voel je je ook niet zo lekker, als je het zover laat komen: duizelig, misselijk.

Top

Uitputting

• Uitputting door een voedseltekort (de bekende man met de hamer) dien je natuurlijk te voorkomen, maar als het toch gebeurt eet dan vooral veel extra koolhydraten en eet verse groente en fruit (indien voorhanden).
• Je komt de man met de hamer niet tegen als je (1) goed ontbijt, (2) tijdens de inspanning elke 2 uur iets eet, (3) de tijd neemt om uitgebreid te lunchen en (4) binnen twee uur na de inspanning een stevige avondmaaltijd nuttigt. Je neemt dan namelijk het makkelijkst nieuwe energie op.

Top

Vitaminen en mineralen

• Hoe zorgvuldig ook samengesteld, gedroogde maaltijden bevatten nooit zoveel vitaminen en mineralen als je dagelijks nodig hebt. Daartegenover staat dat je niet in een paar dagen een tekort zal oplopen. Ga je echter voor weken achtereen op pad, neem dan een vitamine-preparaat mee. Je kunt tegenwoordig kiezen uit bruis-tabletten, zakjes met poeder of pillen. Zelfs in frambozensmaak! Kies een multi-vitamine, waarin een ruime hoeveelheid van de dagelijks dosis zit. Probeer eerst thuis even uit of je maag er wel tegen kan, want dat blijkt niet altijd het geval. Een bijkomend voordeel van voldoende vitamine-B in je lijf: geen last meer van muggen.